Herman Melville – Μπάρτλμπι ο γραφιάς

Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας

Επιλεγόμενα: Φιλήμονας Πατσάκης

Σ’ ένα ψυχρό δικηγορικό γραφείο της Γουόλ Στριτ, ανάμεσα σε στοίβες φακέλων και εγγράφων, εμφανίζεται ο Μπάρτλμπι, ένας φιλήσυχος κι επιμελής γραφιάς. Στην αρχή είναι πειθήνιος κι εκτελεί σχολαστικά τα καθήκοντά του. Ώσπου μια μέρα, χωρίς κάποια ιδιαίτερη αφορμή, ο Μπάρτλμπι αρχίζει να αρνείται κάθε εντολή που του δίνει ο προϊστάμενός του. Αυτή η απρόσμενη στάση του θα διαταράξει την εύρυθμη λειτουργία του γραφείου και θα προκαλέσει σύγχυση στους συναδέλφους του. Κι ενώ ο κόσμος γύρω του αρχίζει να απομακρύνεται και να τον απομονώνει, ο Μπάρτλμπi εξακολουθεί να αρνείται τα πάντα επαναλαμβάνοντας διαρκώς τις ίδιες λέξεις: «Θα προτιμούσα όχι».

Η μικρή ιστορία “Μπάρτλμπι ο γραφιάς” του σπουδαίου Χέρμαν Μέλβιλ αποτελεί ένα από τα πιο αινιγματικά κείμενα της αμερικανικής λογοτεχνίας, έναν βαθύ και οξύτατο στοχασμό για την ανθρώπινη κατάσταση και τη συνείδηση της ελευθερίας. Με τη μορφή του Μπάρτλμπι ο Μέλβιλ εγκαινιάζει και θεμελιώνει μια γενεαλογία παράδοξων αντιηρώων, που στη συνέχεια θα χαρακτηρίσουν μείζονα έργα όπως αυτά ενός Κάφκα ή ενός Μπέκετ. Σε έναν κόσμο όπου τα πάντα υπολογίζονται με βάση τους κώδικες της αποτελεσματικότητας, ο Μπάρτλμπι δεν παύει να ενσαρκώνει την άρνηση του ανθρώπου στο παράλογο της εξουσίας.