Giorgio Agamben
Homo Sacer
Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή
Μετάφραση: Παναγιώτης Τσιαμούρας
Το Homo Sacer του Τζόρτζιο Αγκάμπεν είναι ένα κλασικό πλέον έργο της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας που ανανεώνει και εμπλουτίζει τις κριτικές μελέτες γύρω από την έννοια της κυριαρχίας και τους τρόπους με τους οποίους αυτή ασκείται και εμπεδώνεται στη νεωτερική εποχή. Βασικό μοτίβο αποτελεί η γυμνή ζωή του homo sacer, της σκοτεινής και αινιγματικής φιγούρας του ρωμαϊκού δικαίου που κατοικεί στο όριο του νόμου, ταυτόχρονα «εντός» και «εκτός», είναι ιερή μα και φονεύσιμη· μια ύπαρξη που κινείται σε μια ενδιάμεση γκρίζα ζώνη, η οποία τελικά αναδεικνύεται σε βασικό θεμέλιο της κυριαρχίας και των μεθόδων επιβολής της.
Ανατέμνοντας κριτικά τη δυτική φιλοσοφία από τον Αριστοτέλη και τις απαρχές των εννοιών του νόμου και του δικαίου έως τις σύγχρονες θεωρίες της Άρεντ, του Φουκώ και του Σμιτ, ο Αγκάμπεν ιχνηλατεί την αόρατη γραμμή που συνδέει την κυριαρχία με την παραγωγή της γυμνής ζωής. Βιοπολιτική και κατάσταση εξαίρεσης δεν αποτελούν απλώς τεχνικές πολιτικής διαχείρισης, αλλά αναδεικνύονται σε μόνιμο ορίζοντα της νεωτερικής πολιτειακής αρχιτεκτονικής. Υπ’ αυτό το πρίσμα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης λειτουργούν ως βιοπολιτική μήτρα των σύγχρονων εξουσιαστικών δομών, ο τόπος όπου η ζωή απογυμνώνεται και αναδεικνύεται ως το πραγματικό αντικείμενο της πολιτικής.
Ο Αγκάμπεν στην παρούσα μελέτη συνθέτει μια ριζοσπαστική γενεαλογία της κυριαρχίας από την αρχαία πόλιν και το ρωμαϊκό δίκαιο έως τις πολιτικές επιτήρησης των σύγχρονων κρατών και τις νέες ζώνες εξαίρεσης. Με αυτό τον τρόπο εγκαινιάζει ένα τολμηρό θεωρητικό σχέδιο που επανεξετάζει τον εννοιολογικό πυρήνα της πολιτικής νεωτερικότητας και αναδιατυπώνει τα όρια της κυριαρχίας, αποκαλύπτοντας πως ο μηχανισμός της εξαίρεσης παραμένει ενεργός στο κέντρο της σημερινής πολιτικής. Αυτή η συνθήκη ενδεχομένως να καθιστά όλους μας ανεξαιρέτως δυνάμει homines sacri.
