Στέφανος Ροζάνης
Η ουτοπία και οι εικόνες της
Πώς μπορούμε να προτάξουμε μια ανατρεπτική θεωρία κοινωνικής δράσης με θεμέλιο την ουτοπική επιθυμία, τη ριζωμένη μέσα στην ανθρώπινη ψυχή; Ποια σημασία και ποια χρήση μπορεί να έχει ο ουτοπικός προσανατολισμός, ο οποίος γεννά το μέλλον από τον εαυτό του, και του οποίου το παρελθόν είναι αποκλειστικά το μέλλον; Η ανατρεπτικότητα της ουτοπικής παρόρμησης βρίσκεται ακριβώς στην ανεικονικότητά της, η οποία φανερώνεται ως μια δύναμη πίστης, ως μια δυναμική προφητική, που συνεργάζεται με δυνάμεις οι οποίες λανθάνουν στα βάθη της πραγματικότητας.
Η ουτοπία δεν είναι εικόνες φαντασιακής εκπλήρωσης του παρελθόντος. Είναι το τέλος της μυθικής εκπλήρωσης και η απαρχή του αποκαλυπτικού φαντασιακού ως οντολογικής έντασης μέσα στην ψυχή. Η αυθεντική ουτοπική παρόρμηση, ριζωμένη στην ατομική ψυχή, ούτε προβλέπει στην πραγματοποίησή της, κάτω από δεδομένες συνθήκες και όρους, ούτε συγκροτεί ένα σωτηριολογικό πρόταγμα κοινωνικών επαναστάσεων.
Η ουτοπία είναι αυτή η αιφνίδια προφητεία που παράγει αμνησιακά και δίχως αναφορικότητα την εξέγερση, όχι ως παρόρμηση εκπλήρωσης αλλά αντίθετα ως αυτοβεβαίωση της μη ολοκλήρωσης του ουσιώδους. Είναι μια διαρκής εξεγερτική κατάφαση του μη δυνάμενου να ολοκληρωθεί και μαζί μια απόλυτη πίστη σε αυτό, μια γοητεία που ωθεί την ψυχή να οραματίζεται και να προαναγγέλλει το λανθάνον μέσα στο πραγματικό, το λανθάνον ως δυναμική ενός “καθ’ οδόν” προς τον κόσμο.
