Αγησίλαος Αλιγιζάκης
Ένα τανγκό για τον εμφύλιο
Το φιλοσοφικό δοκίμιο του Γιώργου Σταματόπουλου Ο χορός και ο εμφύλιος δεν είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα πεζού λόγου, αλλά ένα ποίημα σε πεζό λόγο. Η φύση των βουνών με τη θέα και τα αρώματά τους εμπνέουν τον συγγραφέα να πραγματοποιήσει νοερά ταξίδια στον εσωτερικό του κόσμο με επίκεντρο το χορό, ξυπνώντας αναμνήσεις, παιδικά βιώματα και θύμισες από τη ζωή των άλλων. Τον συνεπαίρνουν σε ένα ταξίδι στο χρόνο, ξεκινώντας από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, όπως ο Ηράκλειτος, ο Δημόκριτος και ο Εμπεδοκλής, τους μεγάλους τραγωδούς, όπως ο Σοφοκλής και ο σοφιστής Ευριπίδης, ο ποιητής Αρχίλοχος και ο φιλόσοφος Επίκουρος, καθώς και ο μοναδικός Πλάτωνας με τους Νόμους και την Πολιτεία. Ο συγγραφέας υπενθυμίζει τη διαχρονική παρουσία του Ομήρου, του Σολωμού και του Καβάφη στην διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας και του ελληνικού πολιτισμού. Δεν ξεχνά όμως και τα ευρωπαϊκά πολιτισμικά δάνεια από τον Νίτσε, τον Γκαίτε, τον Ντοστογιέφσκι, τον Φουκώ, καθώς και την παρουσία του χριστιανισμού στη διαμόρφωση του σύγχρονου πολιτισμού (ιερός Χρυσόστομος). Και ο χορός;
Ο χορός σύμφωνα με τον Λουκιανό είναι «[…]μέγιστον των εν τω βίω αγαθών[…]επιτήδευμα θεών[…]». Ο Ουμπέρτο Γκαλιμπέρτι στο βιβλίο του Τοπία Ψυχής συμφωνεί και υπερθεματίζει: «Απελευθερωμένο πια, μέσα από κινήσεις χωρίς σκοπιμότητα, το σώμα του χορευτή περιγράφει έναν κόσμο που βρίσκεται πέρα από κάθε κώδικα και όλους τους σχετικούς περιορισμούς και καταγραφές κωδίκων, μια και στο χορό το μόνο ορατό σημείο είναι αυτό που εγγράφει το ίδιο το σώμα μεταξύ ουρανού και γης[…]Χάρη στη γρηγοράδα των κινήσεών του, ο χορός αναιρεί μονομιάς τα σχήματα που μόλις κατασκεύασε, σε μια συνεχή δημιουργία και καταστροφή του κόσμου[…]παρωδία κάθε συστήματος, ο χορός καταλύει όλα τα νοήματα που θέλουν να προταθούν ως οριστικά[…]».
Ο συγγραφέας συσχετίζει το χορό με την ερωτική πράξη, την καθημερινότητα, όπως είναι η ζωή στο καφενείο και με τον πόλεμο. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στον εμφύλιο, καθώς «[…]ο χορός είναι θεμέλιο ειρήνης[…]», «[…]αδιαφορεί πλήρως για τον χριστιανισμό, για τους θρησκευτικούς και εμπορικούς πολέμους[…]», «[…]Δεν είναι παιγνίδι, είναι πολιτική πράξη, αντίσταση στη λύπη αλλά και στην ομοιοστασία, σε ότι δηλαδή γεννούν οι εξουσίες[…]». Ειδικά στον Εμφύλιο ο χορός νικά τη λύπη και διώχνει τον πόνο, επιτρέποντας στον Σταματόπουλο να κάνει μια γόνιμη κριτική για την Αριστερά.
Σε αυτό το παθιασμένο ταγκό με καβαλιέρο το χορό και ντάμα τον Εμφύλιο, υπάρχει και μια μικρή παρένθεση, η οποία αναφέρεται στη σημασία της γραφής ως δημιουργίας, η οποία «[…]τέμνει το χώρο, σε θέλει μοναχό, άσε που ραγίζει το χρόνο[…]επιφέρει την καταστροφή του υποκειμένου, αφού το υποκείμενο γίνεται έρμαιο των λέξεών του και των αναγνωστών του[…]». Τελικά, «Αίσθημα είν’ όλα, λέει στον Φάουστ ο Γκαίτε»…
/
Πηγή: Περιοδικό FRACTAL (8/12/2021)