Εκδόσεις Έρμα – Συνέντευξη με την Πηνελόπη Πετράκου για το περιοδικό Κλεψύδρα – Posted in: BLOG, Νέα

Εκδόσεις Έρμα

Συνέντευξη με την Πηνελόπη Πετράκου για το περιοδικό Κλεψύδρα

Μιλήσαμε με τον Νίκο Κατσιαούνη, υπεύθυνο των εκδόσεων Έρμα, ενός νεοσύστατου εκδοτικού οίκου με ιδιαίτερη ταυτότητα.

Πείτε μας λίγα λόγια για την ιστορία των εκδόσεών σας και για τη μετάβαση από τα «Εξάρχεια» στο «Έρμα».

Οι εκδόσεις Εξάρχεια ξεκίνησαν στην ομώνυμη γειτονιά της Αθήνας το 2009 από μια τετραμελή συντροφιά που βασική της επιδίωξη, πέρα από την αγάπη για την ίδια την ανάγνωση, ήταν η αναζήτηση και η αποτύπωση ενός ριζοσπαστικού λόγου πέρα από τον κυρίαρχο. Χωρίς ιδιαίτερα μέσα και γνώσεις για την έκδοση ενός βιβλίου και για τους τρόπους που λειτουργεί η «εκδοτική αγορά», αλλά με αρκετή θέληση και πείσμα, οι εκδόσεις Εξάρχεια κατάφεραν να κάνουν τη δική τους μικρή πορεία τα χρόνια που ακολούθησαν. Τα μέλη της συντροφιάς σταδιακά στράφηκαν σε άλλους δρόμους και κάπου τότε αισθάνθηκα ότι ο κύκλος που άνοιξε πριν μερικά χρόνια πλέον είχε κλείσει. Έτσι, περίπου πριν έναν χρόνο άνοιξε ένας καινούργιος κύκλος με τις εκδόσεις Έρμα. Στόχος των εκδόσεων είναι να προτείνουν στο αναγνωστικό κοινό κείμενα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων από τα πεδία της θεωρίας, της κριτικής, της λογοτεχνίας, κείμενα που θέτουν κρίσιμα ερωτήματα για εκκρεμείς προβληματισμούς ή παγιωμένες βεβαιότητες που προσδιορίζουν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά το ατομικό και συλλογικό γίγνεσθαι.

Πώς σχολιάζετε τη σχέση του ελληνικού αναγνωστικού κοινού με το φιλοσοφικό βιβλίο;

Το φιλοσοφικό βιβλίο και εν γένει το δοκίμιο στην Ελλάδα έχει ένα σχετικά μικρό αλλά πιστό κοινό, το οποίο παρακολουθεί την εγχώρια και ξένη παραγωγή του θεωρητικού λόγου. Είναι ευτυχές το γεγονός ότι όλο και περισσότερα κείμενα της παγκόσμιας φιλοσοφικής και θεωρητικής σκέψης εκδίδονται στα ελληνικά, και πολλά εξ αυτών σε καλές μεταφράσεις. Τα χρόνια της κρίσης το πολιτικό δοκίμιο είχε περισσότερους αναγνώστες απ’ ό,τι συνήθως, γεγονός που αντανακλά έναν ευρύτερο κοινωνικό προβληματισμό και μια διερώτηση για τον τρόπο που τα άτομα και οι κοινωνίες τοποθετούσαν τον εαυτό τους εν μέσω μιας εξαιρετικά δύσκολης κατάστασης. Η επιστροφή τα τελευταία χρόνια σε μια «κανονικότητα» −χωρίς να σημαίνει ότι η κρίση έχει παρέλθει−, σε συνδυασμό με την υποχώρηση των κοινωνικών αντιδράσεων είχαν και έχουν τον αντίκτυπό τους στην ανάγνωση των δοκιμίων, όπου παρατηρείται μια εμφανή μείωση της αναγνωσιμότητας. Θέλω να είμαι αισιόδοξος και έχω την αίσθηση ότι όσο γίνεται καλή δουλειά από τους εκδοτικούς οίκους και όσο μια μερίδα της κοινωνίας συνεχίζει να ενδιαφέρεται για τον στοχασμό, το δοκίμιο θα συνεχίσει να παραμένει ένα «επικίνδυνο» είδος ανάγνωσης.

Το ομώνυμο περιοδικό σας, πέρα από καλαίσθητη έκδοση, είναι ένα αξιέπαινο εγχείρημα με «πυκνή» και ιδιαίτερη ύλη. Ποια είναι η ταυτότητά του και τι προσδοκάτε από την κυκλοφορία του;

Το περιοδικό Το Έρμα είναι το αποτέλεσμα μιας συνομιλίας και μιας συνάντησης ανθρώπων με διαφορετικές αφετηρίες που όμως μοιράζονται κοινές ανησυχίες. Αυτό που επιχειρεί να κάνει το Έρμα είναι να συνεισφέρει όσο μπορεί στους διαλόγους της εποχής μας, να αποτελέσει μια δεξαμενή ώσμωσης έκκεντρων μεν αλλά πολυδιάστατων θέσεων και απόψεων, χωρίς να κραδαίνει βεβαιότητες. Αν δεχθούμε ότι σήμερα είναι αναγκαίος ένας επαναπροσδιορισμός των σημασιών που μας συγκροτούν ως άτομα και ως κοινωνία, το Έρμα θέλει να βάλει ένα μικρό λιθαράκι σε αυτές τις συζητήσεις και περιδιαβαίνοντας μέσα από τα πεδία της θεωρίας, της τέχνης, της κριτικής, της λογοτεχνίας, της ποίησης, να αποτελέσει ένα όχημα ενός ανοιχτού και ελεύθερου διαλόγου. Δεν διεκδικούμε στο Έρμα τη θέση μιας ουδέτερης στάσης, αλλά αντίθετα μας ενδιαφέρουν περισσότερο εκείνες οι μορφές της ανθρώπινης δημιουργίας και του στοχασμού που επιδιώκουν τη διεύρυνση των ρωγμών που ραγίζουν τη βιτρίνα της σημερινής πραγματικότητας. Γι’ αυτό κι εκτός από το περιοδικό, προσπαθούμε να δημιουργούμε συζητήσεις με εκδηλώσεις ώστε οι ιδέες και ο διάλογος να έχουν μια πιο άμεση και ενεργητική διάσταση.

Η σύγχρονη εκδοτική πραγματικότητα περιλαμβάνει από τη μία τη δυσκολία των μικρών εκδοτών να αντέξουν και να συνεχίσουν το έργο τους όπως έχουν φανταστεί και από την άλλη, τη διοργάνωση φεστιβάλ, γιορτών και συνεδρίων που προωθούν το βιβλίο σε πείσμα των καιρών που λέμε. Επιδιώκετε τη συμμετοχή σε τέτοιες διοργανώσεις και πόσο σας βοηθούν στο έργο σας;

Η δουλειά ενός εκδότη στη σημερινή πραγματικότητα είναι κάτι δύσκολο, ειδικά όταν δεν υπάρχει το απαιτούμενο κεφάλαιο για να μπορέσει ένας εκδοτικός οίκος να σταθεί στα πόδια του. Ειδικότερα οι μικρότεροι εκδοτικοί οίκοι αντιμετωπίσουν περισσότερες δυσκολίες στην παραγωγή και την προώθηση των βιβλίων τους. Γι’ αυτό και απαιτείται υπομονή, επιμονή και αρκετή προσωπική εργασία. Τα φεστιβάλ και οι γιορτές βιβλίου, από τη στιγμή που δεν εξυπηρετούν δημόσιες σχέσεις ή κάτι αντίστοιχο, είναι θετικό να συμβαίνουν και είναι μια ευκαιρία οι εκδότες να προβάλουν τη δουλειά τους και να έρθουν σε μια άμεση επαφή με τους αναγνώστες. Το Έρμα συμμετέχει σε κάποιες από τις εκδηλώσεις που οργανώνονται από θεσμικούς φορείς. Παράλληλα, συμμετέχει στη «Σύμπραξη εκδοτικών εγχειρημάτων», μια πρωτοβουλία μικρότερων εκδοτικών οίκων όπου προς το παρόν έχουμε καθιερώσει το Θερινό Βιβλιοστάσιο, ένα φεστιβάλ βιβλίου που γίνεται εδώ και δύο χρόνια και πλαισιώνεται από εκδηλώσεις για το βιβλίο αλλά και για ευρύτερα θέματα που έχουν να κάνουν με την πολιτισμική και πολιτική πραγματικότητα που βιώνουμε.

Ποιον από τους τίτλους σας θεωρείτε πιο ιδεαλιστικό, πιο ανατρεπτικό, ίσως, για τον δυτικό άνθρωπο;

Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να εντάξω κάποιο από τα βιβλία του Έρματος στο πλαίσιο που αναφέρετε. Θα έλεγα όμως ότι είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που στα πρώτα βήματά μας συνομιλούμε με συγγραφείς όπως ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, ο Πολ Ρικέρ και ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Μισέλ Φουκώ, ο Πάκο Ιγκνάσιο Τάιμπο ΙΙ, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, ο Γιεβγκιένι Ζαμιάτιν, ο Στέφανος Ροζάνης, συγγραφείς που στα έργα τους αποπειρώνται να ασκήσουν μια κριτική στο υπάρχον μέσα από ένα ανατρεπτικό πρίσμα.

Εσείς προσωπικά ποιους συγγραφείς, διανοητές ή λογοτέχνες, θαυμάσατε κατά καιρούς;

Αρκετοί είναι οι συγγραφείς που με έχουν γοητεύσει ανά περιόδους. Ας αρκεστώ σε όσους μου έρχονται πρώτοι στον νου: Κορνήλιος Καστοριάδης, Μισέλ Φουκώ, Πιοτρ Κροπότκιν, Χάνα Άρεντ, Φίοντορ Ντοστογιέφσκι, Ρομπέρτο Μπολάνιο, Σελίν, Παναγιώτης Κονδύλης, Στέφανος Ροζάνης, Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος Γιώργος Μερτίκας και πολλοί άλλοι.

Τι ξεχωριστό να περιμένουμε από τις εκδόσεις Έρμα το 2019;

Το επόμενο διάστημα θα εκδώσουμε το βιβλίο του Τζόρτζιο Αγκάμπεν Δημιουργία και αναρχία, που έχει να κάνει με πέντε διαλέξεις του Ιταλού φιλοσόφου γύρω από την έννοια της τέχνης, της αισθητικής, του έργου αλλά και της πολιτικής μέσα στη σύγχρονη πραγματικότητα. Επιπλέον, τα διηγήματα του «πατέρα» της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας Σέργουντ Άντερσον Θάνατος στο δάσος, καθώς και ένα πολύ ενδιαφέρον αντιπολεμικό μυθιστόρημα του Ιταλού Τζίνο Τζίνι με τίτλο Το συνέδριο των νεκρών, γραμμένο την επομένη της λήξης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά την έκδοση των κειμένων του για τον Μπρεχτ, ετοιμάζεται ένας ακόμη τόμος κειμένων του Βάλτερ Μπένγιαμιν, μια δοκιμιακή μελέτη του Βίκτορ Σερζ για τη λογοτεχνία με τίτλο Λογοτεχνία και επανάσταση, καθώς και η έκδοση των κειμένων μιας αξιομνημόνευτης φιλοσοφικής διαμάχης ανάμεσα στον Μάρτιν Χάιντεγκερ και τον Ερνστ Κασίρερ σε ένα συνέδριο φιλοσοφίας που έλαβε χώρα στο Νταβός το 1929 . Την άνοιξη θα εγκαινιάσουμε και τη σειρά της ελληνικής λογοτεχνίας με το καινούργιο μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα. Και φυσικά το τέταρτο τεύχος του περιοδικού που ετοιμάζεται και θα κυκλοφορήσει στις αρχές του 2019.

Δημοσιεύτηκε στο 15ο τεύχος του περιοδικού Κλεψύδρα (Δεκέμβριος 2018). Τη συνέντευξη έκανε η Πηνελόπη Πετράκου.